Sport zarówno w wydaniu wyczynowym jak i amatorskim nie jest łatwy. Jednak przyjemność, jaką można z niego czerpać każdy z nas jest niezastąpiona. Radość, zadowolenie, spełnienie marzeń często przeplatają się z czymś, z czym częstokroć samemu ciężko sobie poradzić. Przegrana, brak motywacji, stres przedstartowy niejednokrotnie dotykały i dotykają każdego z nas.

Piszę o tym, ponieważ całkiem niedawno przytrafiły mi się chwile zwątpienia, niechęci i braku dalszych perspektyw. W takich chwilach każdy szuka ratunku...

Uprawianie sportu nie tylko obciąża nasz aparat ruchowy, działa również na naszą psychikę i często to właśnie ona obrywa bardziej od reszty. To od niej niejednokrotnie zaczyna się kryzysy (tak trudny do zwalczenia) ...i na niej kończy – Sport.

Kryzys formy można przetrwać znacznie łatwiej niż kryzys psychiki – motywacji do dalszego działania. Jednym pomaga zwykła rozmowa z trenerem czy kimkolwiek innym z danego środowiska. Inni wolą zaszyć się w przysłowiowych "czterech ścianach" i w samotności rozgrywają tę walkę. Każdy z nas mógłby podać swój "złoty środek", który być może nie jest najdoskonalszy, ale ważne ze skuteczny.

Przecież jak wiadomo: "Potykając się można zajść daleko!!! Nie wolno tylko upaść i nie podnieść się!!!"

Wszystko byłoby łatwiejsze gdyby... i tu musiałoby zacząć się gdybanie na temat niedoskonałości systemu, jaki kieruje sportem w naszym kraju. Jednak nie o tym chciałem...

Rys.1 - ...w ramach psychologii...

Psychologia sportu jest pojęciem już od dawna i dość szeroko poruszanym. Wielu sportowców, trenerów i również MY – kibice, zawodnicy – pośrednio się przekonaliśmy jak wielki wpływ ma ta dziedzina na sportowca i wyniki przez niego osiągane. Ambicja, wiara w siebie, motywacja, wyciszenie, koncentracja przed startem i wiele innych niezbędnych składowych psychiki sportowca można uzyskać w zetknięciu z specjalistami do których swoją droga nie zwykle ciężko się dostać i "drogo".

Po moim ostatnim niepowodzeniu w Mistrzostwach Polski miałem to szczęście spotkać kuzyna, który niegdyś wyczynowo uprawiał sport będąc reprezentantem polski. Niedługa rozmowa oraz późniejszy e-mail z dość przydatną i ciekawą treścią pomogły mi odzyskać równowagę... sens... zdrowy dystans oraz garść perspektyw.

Co ważniejsze zaledwie tydzień później na Biathlonowym Pucharze Europy odczułem to, w co nie do końca wierzyłem.

Rys.2 - ...czasem słońce, czasem deszcz...

Dobre nastawenie = dobry start = dobry wynik

Każdy w różnym stopniu potrzebuje motywowania, koncentracji, wyciszenia i całej otoczki, która jak się sam przekonałem ściśle wiąże się ze sportem.

Psychologia sportu jest dziedziną zajmującą się działaniami związanymi z harmonijnym rozwojem ciała i psychiki oraz wsparciem w dążeniu i osiąganiu coraz doskonalszych osiągnięć sportowych. Początki tej dziedziny psychologii sięgają lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku, natomiast rozkwit w tym obszarze przypadł na lata osiemdziesiąte i dziewięćdziesiąte ubiegłego wieku.
W szerokim gronie psychologów sportu do najaktywniejszej grupy można wyróżnić Panie mgr Beatę Mieńkowską, dr Jadwigę Kłodecką-Różalską oraz Panów dr Marka Graczyka oraz dr Jana Blecharza. Ich praca przysporzyła Polakom wielu radości związanych m.in. z sukcesami Adama Małysza czy Otylii Jędrzejczak.

Nadrzędnym celem stosowania metod psychologii sportu jest obniżenie poziomu stresu oraz zwiększenie zdolności radzenia sobie ze stresem w sytuacji nadmiernego pobudzenia w okresie przedstartowym oraz w czasie trwania próby sportowej.

Metody stosowane przez psychologów sportu ewoluują na przestrzeni lat i są nieustannie doskonalone. W czasach społeczeństwa informacyjnego oraz zwiększającej się dostępności wiedzy coraz częściej sportowcy oprócz tradycyjnych metod świata zachodniego korzystają z dobrodziejstw metod rodem szerokiego Dalekiego Wschodu.
Do szerokiego wachlarza podstawowych metod stosowanych przez psychologów sportu można zaliczyć: relaksację neuromięśniową, relaksację oddechową, relaksację progresywną, wewnętrzny trening umysłowy.

Do metod nieco bardziej zaawansowanych zalicza się: neurolingwistyczne programowanie (NLP), metodę Silvy, medytację transcendentalną, medytację w ruchu (Tai Chi) oraz ćwiczenia higieniczno-terapeutyczne Qigong.
Technikami wykorzystującymi technologię są ćwiczenia samokontrole wykorzystujące zjawisko biologicznego sprzężenia zwrotnego (Bio-feedback), wpływanie na częstotliwość pracy mózgu przy pomocy specjalnych dźwięków oraz wykorzystywanie nagrań wykorzystujących zjawisko indukcji (podwójnego głosu).

Posługując się analogią do ekonomii (przecięcie krzywej podaży i popytu daje stan równowagi) można stwierdzić, że zastosowanie metod psychologii sportu pozwala na przejście do punktu przecięcia krzywej pobudzenia i krzywej opanowania – równowagi ciała i umysłu objawiającą się pełnym automatyzmem, czyli uczuciem flow.

Na świecie, zastosowanie metod psychologii sportu nie ogranicza się jedynie do zawodnika. Duży nacisk kładziony jest na współpracę bezpośredniego otoczenia trenerskiego z psychologiem sportu oraz samym zawodnikiem. Takie zespoły ludzkie posiadają tę samą niezbędną wiedzę z zakresu psychologii, co ułatwia właściwe funkcjonowanie w realiach treningowych i startowych.

Przystąpienie do treningu psychicznego powinno być poprzedzone badaniami diagnostycznymi zarówno kwestionariuszowych jak i z wykorzystaniem specjalistycznej aparatury. Ze względu na indywidualność każdego zawodnika niezbędne jest dopasowanie metody oraz szczegółowego programu do cech i potrzeb danego zawodnika.

Rozpoznanie skuteczności metod psychologii sportu można rozpocząć wykorzystując nieodpłatne nagrania udostępnione w Internecie pod poniższymi adresami:
http://www.neuroedukacja.com.pl/form.htm - Hipnoza na 2 głosy autorstwa Izabeli Krawczyk-Rudzińskiej oraz Marka Rudzińskiego,

http://www.relaksacja.pl/do_pobrania_za_darmo.html- trening relaksacyjny Jacobsena w adaptacji dr Pawła Holasa.

Ciekawe nagrania udostępniane są na stronie http://www.autohipnoza.pl/, natomiast autorką bardzo ciekawych nagrań jest Pani Eva Foley (szczegóły na stronie http://foley.com.pl).

Rys.3 - potęga podświadomości

Jak w każdej dziedzinie życia tak i powyższe metody powinny być stosowane z rozwagą i należy zachować w ich stosowaniu metodę złotego środka.

Mam nadzieje, że Was nie zanudziłem, a przynajmniej zaciekawiłem. To z pewnością jest tylko maciupki wycinek z tej dziedziny. Jak pokazują liczne przykłady na świecie i w Polsce - dzięki zastosowaniu technik psychologii sportu we własnym treningu można osiągnąć najwyższe cele.

Walczcie o harmonię ciała i umysłu - Świat czeka na Wasze marzenia ...

Autor: Dariusz Laksa
Współautor: Rafał Czapaj